İnsanların verimli, sağlıklı ve dinç bir gün geçirebilmek için farklı sürelerde uykuya ihtiyacı vardır. İhtiyaç duyulan uyku süresi; Yaş, sağlık durumu, bulununulan ortam, yaşam biçimine göre değişiklik gösterir.

Çok ve ya az uykuya göre uykunuzun kalitesini belirlemek yanlış olur. Çünkü daha az uyuyan bir kişi daha çok uyuyan bir kişiye göre daha dinlenmiş hissedebilir. Bu da daha az uyuyan kişi daha çok uyuyan kişiye göre daha verimli ve kaliteli bir uyku uyumuş anlamına gelmektedir.

Gece boyunca uyku bölünmesi yaşamadan uyumak sabahları dinç olmanızı ve gün boyu zinde kalmanızı sağlar. Yaşayacağınız günün kalitesi uyuyacağınız uykunun kalitesi ile doğru orantılıdır Sağlıklı bir uyku uyumadığınız takdirde bellek fonksiyonlarınız zarar görür, bu durum öğrenmenizi, algılamanızı ve hatta hafızanızı etkiler. Bununla birlikte dikkatsizlik, algılama problemleri, dalgınlık yaşarsınız ve üretkenliğinizi de oldukça kötü etkiler. Aynı zamanda hastalıklara karşı da vücut direncinizi düşüren etken yine kalitesiz uykudur.

Uyku problemi nasıl çözülür?

Gece uykusu yaşamınız ve sağlığınız için hayatı öneme sahiptir. Uyku bir enerji toplama, kendinizi şarj etme yöntemi olarak değerlendirilebilir. Ancak zaman kaybı olarak görmek kesinlikle yanlıştır.

Uykunun zamanlaması da oldukça önemlidir. Gece uykusu ile gündüz uykusu eşdeğer değildir. Çünkü gece uykusu sırasında salgılanan melatonin ve büyüme hormonu vücudunuz için büyük bir öneme sahiptir. Melatonin hormonu ancak gece uykusunda ve tama yakın karanlık gerçekleştiğinde salgılanır. Melatonin hormonu vücudunuzu gündüzden geceye geçişe hazırlar. Ayrıca sinir sisteminizin adeta temizlik için hazırlanmasını sağlayan hormondur. Melatonin Hormonu aynı zamanda büyüme hormonunun salgılanmasını uyarır. Bu hormon büyüme çağındaki çocuklar için hayati öneme sahiptir. Aynı zamanda yetişkinler için de önemlidir.

Büyüme hormonun temel etkilerinden bahsedecek olursak;

  • Kemikleri güçlendirir.
  • Bağışıklık sistemini destekler.
  • Pankreasın insülin salgılamasını sağlayarak kan şekerinin düzelmesini sağlar.
  • Kas dokusunun artışında görev alır.
  • Yağ yakılmasını sağlar. Bu da vücut yağında azalma sağlanmasına yardımcı olur.
  • Protein üretimini artırır. Bu da doku ve organların tamiri için gereken hammaddeyi sağlar.

Büyüme hormonu derin uyku esnasında salgılanır. Normal bir uyku hafif uykudan başlar derin uykuyla devam eder. Bu bir döngüdür. 7-8 saatlik bir uyku dilimi düşündüğünüzde bu döngü 4 defa tekrarlanır. Yani 7-8 saatlik uykuda 4 defa büyüme hormonu salgılanır. Uyku süresi azaldıkça ve arttıkça döngü ve döngüyle salgılanan büyüme hormonu salgısı azalır ve ya artar.

Normal sürede uyuyanlarda kanser hastalığı daha az görülmektedir, günlük 5 saat ve ya daha az uyuyanlarda kalp krizi riski oldukça yüksektir. Yeterli ve kaliteli uyku metabolizmanızı da etkiler. Uyku azlığı ve kalitesizliği bağışıklık sisteminizi de olumsuz etkiler. Kronik uyku azlığında şeker hastalığı 2 kat artmaktadır.

Tüm bunlar haricinde beyin sağlığı ve beyin fonksiyonlarının doğru biçimde çalışması için kaliteli ve yeterli uyku şarttır.

Uyku problemine ne iyi gelir?

Vücudumuzda lenfatik sistem dediğimiz bir sistem mevcuttur. Bu sistem kol ve bacak gibi uzuvlarda hücreler arası boşluğa atılan sıvı, protein ve atık maddeleri yeniden kan dolaşımına dahil eden damarsal bir yapıdır. Lenfatik kanallar atar damarlara paralel uzanır. Bu kanallar herhangi bir neden ile tıkanırsa temizlemekle sorumlu olduğu alanda biriken atık maddeler ve hücreler arası sıvı nedeniyle sert kıvamda kronik ödem, şişlik ve iltihap oluşur.

Bir kaç yıl öncesine kadar beyin dokunusunda temizlik işlevlerinden lenfatik sistemin olmadığına inanılıyordu. Ancak 2013 yılında beyin dokusunda bu lenfatik sistemden daha farklı olan bir sistem olduğu kanısına varıldı. Bulunan bu sistem sayesinde beyin çalışması sırasında açığa çıkan bazı atık maddeleri beyin dokusundan uzaklaştırdığı ve temizlediği ortaya çıkmıştır.

Bunama olarak bilinen Alzheimer hastalığının beyinde biriktirdiği Beta-Amiloid proteininin de bu yolla temizlendiği görülmüş oldu. Ancak bu sistem yani Glymphatic Sistem sadece gece derin uykuda aktive olduğu ve uyanıkken işlem görmediği de ortaya konulmuştur. Dolayısı ile uyku süresinin kısaltılması beyinde biriken atık maddenin atılımını zorlaştırmakta ve bozmaktadır. Bu durum ise yıllar içinde Alzheimer hastalığı gibi beyin fonksiyonlarının ciddi zarar gördüğü hastalıklara neden olmaktadır.

Uyku için en iyi yatak, Kaliteli bir uyku için dikkat etmeniz gerekenler;

Yatak Seçimi

Rahat bir uyku uyumak istiyorsanız kendinize uygun en iyi yatak hangisi ise onu seçmelisiniz. Seçtiğiniz yatağın bel, sırt, baş, boyun ve diz bölgelerini desteklediğine dikkat edin. Sert yatak vücudun ana noktalarına direnç oluşturur ve vücudun doğal dengesini bozar. Yumuşak yatak ise basınç noktalarını tam olarak desteklemeyebilir.

Yatağınızı ortalama olarak 7 yılda bir değiştirmeniz tavsiye edilmektedir, uzun süre kullanılan yatak destek özelliğini kaybeder.

Fiziksel Aktivite

Düzenli egzersiz yapmak uykunuzu olumlu etkiler. Vücut ısınız önce artar sonra azalır. Vücut ısınızın azalması uykuya geçişi hızlandırır ve derin uyku uyumanızı sağlar. Gün içinde egzersiz yaparak enerjinizi atmak akşam uykuya geçişinizi hızlandıracaktır. Gece geç saatlerde egzersiz yapmak ise uyku kalitenizi düşürür.

Beslenme Düzeni

Yiyecek ve içecek seçimleri uyku düzeni için oldukça önemlidir. Şekerli ve işlenmiş gıdalar vücudunuzda enerji patlamasına sebep olur ve uykuya geçişinizi zorlandırır. Yine sindirimi zor ve ağır yemekler de uyku sürecini olumsuz etkiler.

Bir diğer konu ise alkol tüketimidir. Uyku öncesi alkol tüketimi azaltılmalıdır. Alkol tüketimi sonrası uykuya geçiş ne kadar hızlansa da uyku sürecinde sık sık uyarmalar meydana gelir. Bu sebeple dinlenilemeyen ve kalitesiz bir gece uykusu geçirilir.

Yatma saatine yakın zamanda kafein tüketilmesi de uykuya geçişi zorlaştırır. Uyumaya yakın fazla sıvı tüketimi uykuyu böler yine dinlenilmemiş ve kalitesiz bir uyku sürecine sebep olur.

Uyku Ortamı

Uyumadan en az 1 saat önce elektronik aletleri kullanmayı bırakmak gerekir. Sebebi elektronik cihazlar beyni aktifleştirir uykuya dalma sürenizi uzatır. Cihazlardan gelen mavi ışık bahsettiğimiz melatonin hormonunun salgılanmasını olumsuz etkiler. Bu hormon vücudun biyolojik saatini ve ritmini düzenler. Melatonin hormonunun salgılanması için karanlık ortam gerekir. Karanlık bir ortam sonucu sağlıklı ve verimli bir uyku gerçekleşir. Elektronik cihazların yaydığı radyoaktifler uyku düzeninize ve dengenize zarar verir. Aynı şekilde sağlıklı bir uyku için oda sıcaklığı da önemlidir. Sıcak oda uyku kalitesini düşürür. Sağlıklı ve kaliteli bir uyku için ortalama sıcaklığın 16-19 derece arasında olması gerekmektedir.
Stres

Stres altındayken uyumak oldukça zordur. Stres altındayken genel uyarılmışlık yüksek olur. Genel uyarılmışlık dışarıdan gelen uyarıcıları fark etme derecesidir. Bu durumda da uyku bozuklukları oluşur. Yaşanan olumsuz durumların, duyguların ve düşüncelerin yatma vaktinde ortaya çıkması uyku kalitenizi olumsuz etkiler.

Sağlıklı bir uyku yaşam kalitesini yüksek derecede etkilediği için uyku sorunu yaşarsanız mutlaka uzman desteğine başvurmayı ihmal etmeyiniz.